DNQTĐ: Ngô Xương Ngập và Ngô Xương Văn

Ngô Xương Văn - 吳昌文 (935 – 965), là vị vua của nhà Ngô, trị vì từ 950 đến 965 với hiệu là Nam Tấn vương. Trong đó khoảng 951 – 954 cùng với anh trai là Ngô Xương Ngập. Đây là trường hợp hiếm hoi trong lịch sử Việt Nam và thế giới khi mà hai anh em cùng đồng làm vua

Ngô Xương Ngập - 吳昌岌 (915? - 954), là một vị vua của nhà Ngô, trị vì từ 951 đến 954 với hiệu là Thiên Sách vương, cùng với em trai là Ngô Xương Văn. Đây là trường hợp hiếm hoi trong lịch sử Việt Nam và thế giới khi mà hai anh em cùng đồng làm vua

Cuộc đời của hai vị vua

Ngô Xương Ngập là con trưởng của Ngô Quyền và Ngô Xương Văn con thứ hai của Ngô Quyền, mẹ là hoàng hậu họ Dương.

Năm 944, Ngô Quyền mất, uỷ thác con trưởng Ngô Xương Ngập cho Dương Tam Kha - em (có sách viết là anh) trai Dương Hậu. Dương Tam Kha cướp ngôi, tự lập mình làm vua, xưng là Dương Bình Vương. Ngô Xương Ngập chạy về Nam Sách được một hào trưởng là Phạm Lệnh Công che chở. Dương Tam Kha ba lần sai quân đi bắt Ngô Xương Ngập mà không được. Ở đó Ngô Xương Ngập lấy vợ và sinh con là Ngô Xương Xí. Dương Bình vương lấy Ngô Xương Văn làm con nuôi. Từ khi Dương Tam Kha lấy ngôi của nhà Ngô, nhiều nơi không chịu thuần phục, các thủ lĩnh nổi lên cát cứ một vùng thường đem quân đánh chiếm lẫn nhau. 

Năm Canh Tuất (950), Tam Kha sai Xương Văn cùng hai tướng Dương Cát Lợi và Đỗ Cảnh Thạc đem quân đi đánh hai thôn Đường, Nguyễn ở Thái Bình. Ngô Xương Văn đi đến nửa đường, dụ hai tướng quay lại lật đổ Dương Tam Kha. Ngô Xương Văn tự xưng làm Nam Tấn Vương, đóng đô ở Cổ Loa. Ngô Xương Văn cho người đón anh trai Ngô Xương Ngập về. Được sự chuẩn tấu của Dương thái hậu, Ngô Xương Ngập cũng lên làm vua, xưng Thiên Sách Vương. Khi đó cùng tồn tại hai vua.

Năm 951, ông cùng Thiên Sách vương đi đánh Đinh Bộ Lĩnh ở Hoa Lư (Ninh Bình) không thần phục triều đình nhưng không thắng phải quay trở về. Ngô Xương Ngập chuyên quyền, không cho Ngô Xương Văn tham gia chính sự. Ngô Xương Ngập còn định trừ Ngô Xương Văn để một mình làm vua, nhưng năm 954, Ngô Xương Ngập bị bệnh chết. Nam Tấn Vương Ngô Xương Văn một mình trị nước. Trong nước có nhiều nơi làm loạn không thần phục triều đình, Nam Tấn vương mang quân đi dẹp. Đầu tiên ông dẹp được giặc Chu Thái.

Năm 965, Ngô Xương Văn đem quân đi đánh hai thôn Đường và Nguyễn ở Thái Bình (Sơn Tây). Ông bị phục binh bắn nỏ trúng, tử trận. Theo giáo sư Trần Quốc Vượng thì thôn Đường, tức Đường Lâm thuộc phạm vi chiếm đóng của sứ quân Ngô Nhật Khánh, còn thôn Nguyễn Gia Loan thuộc căn cứ của sứ quân Nguyễn Thái Bình, tức Nguyễn Khoan. Ngô Xương Văn làm vua được 15 năm. Thời kỳ trị vị của Ngô Xương Văn và Ngô Xương Ngập được gọi chung là Hậu Ngô Vương. Sau đó con của Ngô Xương Ngập là Ngô Xương Xí lên ngôi, nhưng thế lực suy yến phải rút về giữ đất Bình Kiều. Từ 966 hình thành 12 sứ quân, sử gọi là loạn 12 sứ quân. Cho tới năm Mậu Thìn 968, đạo quân của Đinh Bộ Lĩnh sau hàng loạt chiến thắng, thống nhất đất nước, mở ra nhà Đinh. Nhà Ngô kết thúc.

Con đường

Tại Quảng Ninh: đường Ngô Xương Ngập và Ngô Xương Văn chạy song song nối đường Ngô Quyền với Trần Thái Tông - TP. Hạ Long

 

Thiên Linh