DNQTĐ: Thái hậu Dương Vân Nga

Thái hậu Dương Vân Nga - 楊雲娥 hay Đại Thắng Minh hoàng hậu - 大勝明皇后(? - 1000), là hoàng hậu của 2 vị hoàng đế thời kỳ đầu lập quốc trong Lịch sử Việt Nam là Đinh Tiên Hoàng và Lê Đại Hành. Bà đóng vai trò đặc biệt quan trọng trong việc chuyển giao quyền lực từ nhà Đinh sang nhà Tiền Lê.

Cuộc đời

Bà nhập cung muộn sau khi Đinh Tiên Hoàng lên ngôi, sau cả khi ông đã lập 5 người (không rõ danh tính) làm đồng vị Hoàng hậu, vì Đinh Toàn thời điểm lên ngôi khoảng 6 tuổi, tức là bà sinh Đinh Toàn khoảng năm 972 đến 973, muộn vài năm sau thời điểm lên ngôi của Đinh Tiên Hoàng.

Năm Kỷ Mão (979), Đinh Đế cùng con trai Nam Việt vương Đinh Liễn bị viên hoạn quan Đỗ Thích ám sát. Trước đó Thái tử Đinh Hạng Lang bị Đinh Liễn giết. Đinh Toàn là con Dương thị và là con trai còn lại của Đinh Bộ Lĩnh lên ngôi, còn Dương thị trở thành Hoàng thái hậu, Thập đạo tướng quân Lê Hoàn trở thành Phó vương nhiếp chính. Đinh Toàn khi đó mới 6 tuổi, các đại thần Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Phạm Hạp thấy quyền lực rơi vào tay Lê Hoàn, lại nghi Dương Thái hậu cùng Lê Hoàn tư thông nên cử binh đến đánh. Lê Hoàn dẹp tan, Đinh Điền, Nguyễn Bặc, Phạm Hạp đều bị giết. Phò mã nhà Đinh là Ngô Nhật Khánh bỏ trốn vào nam, cùng vua Chăm Pa với hơn nghìn chiến thuyền định đến đánh kinh đô Hoa Lư nhưng bị bão dìm chết.

Tháng 6 năm Canh Thìn (980), Tri sự Ung Châu của nhà Tống là Thái thường bác sĩ Hầu Nhân Bảo dâng thư cho Tống Thái Tông, khuyên chuẩn bị sang đánh Đại Cồ Việt. Tháng 7 năm đó, Lạng Châu nghe tin quân Tống sắp kéo sang, liền làm tờ tâu báo về. Thái hậu sai Lê Hoàn chọn dũng sĩ đi đánh giặc, lấy Phạm Cư Lạng làm đại tướng quân. Khi triều đình đang bàn kế hoạch xuất quân, Cự Lạng cùng các tướng quân khác đều mặc áo trận đi thẳng vào Nội phủ, nói với mọi người rằng: "Thưởng người có công, giết kẻ trái lệnh là phép sáng để thi hành việc quân. Nay chúa thượng còn trẻ thơ, chúng ta dẫu hết sức liều chết để chặn giặc ngoài, may có chút công lao, thì có ai biết cho? Chi bằng trước hãy tôn lâp ông Thập đạo làm Thiên tử, sau đó sẻ xuất quân thì hơn". Quân sĩ nghe vậy đều hô "Vạn tuế". Dương Thái hậu thấy mọi người đều quy phục Lê Hoàn, bèn sai thị nữ đem áo Long cổn, khoác lên người Lê Hoàn lên ngôi Hoàng đế. Lê Hoàn đổi niên hiệu, chỉnh đốn quân đội để đối phó với quân Tống.

Năm Tân Tỵ (981), chiến tranh giữa Đại Cồ Việt và nhà Tống nổ ra, Lê Hoàn đánh bại toàn thắng, xưng đế, lập nên nhà Tiền Lê. Ông lập Dương Thái hậu trở thành một trong 5 vị Hoàng hậu của ông với tôn hiệu là Đại Thắng Minh hoàng hậu. Năm Canh Tý (1000), Đại Thắng Minh hoàng hậu Dương thị qua đời, không rõ bao nhiêu tuổi, cùng năm với con trưởng của Lê Hoàn là Hoàng thái tử Lê Long Thâu.

Con đường

Tại Tp.HCM: nối đường Ngô Thị Thu Minh với Nguyễn Bặc - q. Tân Bình

Tại Thanh Hoá: nối đường Nguyễn Mộng Tuân với Trần Hưng Đạo - TP. Thanh Hoá

Tại Ninh Bình: nối đường Hoàng Diệu với Trần Hưng Đạo - TP. Ninh Bình

Tại Đà Nẵng: nối đường Châu Huy Mân với Nguyễn Sĩ Cố - q. Sơn Trà

Thiên Linh