DNQTĐ: Bùi Quốc Khái và Lê Phụ Trần

Bùi Quốc Khái - 裴 國 愾, (1141 - 1234) là người đỗ đầu khoa thi Tiến sĩ năm Trinh Phù thứ 10 (Ất Tỵ, 1185) dưới thời vua Lý Cao Tông (ở ngôi: 1176-1210), nước Đại Việt (nay là Việt Nam).

Cuộc đời

Bùi Quốc Khái sinh năm Tân Dậu (1141) tại làng Bình Lãng, phủ Thượng Hồng (nay là thôn Bình Phiên, xã Ngọc Liên, huyện Cẩm Giàng, tỉnh Hải Dương).

Năm 1185, khi tuổi đã 45, ông mới đi ứng thí, và đã đỗ đại khoa trong số 30 người trúng tuyển. Sau khi đỗ đạt, ông được vua bổ nhậm chức Nhập thị Kinh diên, giữ nhiệm vụ dạy Thái tử và hầu vua học. Ông làm quan ba triều: Lý Cao Tông, Lý Huệ Tông và Lý Chiêu Hoàng, trải đến chức Đô ngự sử. Ông một lòng trung nghĩa, dày công giúp nước an dân. Gặp lúc triều chính đổ nát, gian thần lộng quyền, ông treo án từ quan, rồi xuất gia đầu Phật ở chùa Thiên Niên. 

Ngày 18 tháng 1 năm Giáp Ngọ (1234), ông mất, thọ 93 tuổi. Thương tiếc ông, người dân tạo tượng thờ ông ở chùa Thiên Niên, và ghi danh ông trên "Thanh Bằng thịnh sự bia" (bia nói về sự thịnh vượng của làng Bằng Liệt), khắc ngày 18 tháng 2 năm Giáp Thìn, niên hiệu Cảnh Hưng thứ 45 (1784).

Con đường

Tại Lào Cai: nối đường Cao Bá Đạt với Bùi Hữu Nghĩa - TP. Lào Cao

Tại Quảng Bình: nối đường Mỹ Cảnh với Trần Hưng Đạo - TP. Đồng Hới

Tại Tp.HCM: nối đường Hồng Sến với Nguyễn Văn Tăng - TP. Thủ Đức

Lê Phụ Trần - 黎輔陳, (? -?), hay tên thật là Lê Tần (黎秦), người Ái Châu, là một danh tướng của triều đại nhà Trần, phục vụ trải các triều Trần Thái Tông, Trần Thánh Tông và Trần Nhân Tông. Là người được chính Trần Thái Tông gả công chúa Chiêu Thánh (tức Lý Chiêu Hoàng vợ mình) cho vì những công lao của mình

Cuộc đời

Lê Tần là con Lê Khâm - dòng dõi của hoàng đế Lê Đại Hành. Lê Khâm là một công thần đầu thời Trần, có công giúp Trần Thái Tổ và Thái sư Trần Thủ Độ đánh sứ quân Nguyễn Nộn, được phong tước Thượng vị hầu. Tháng 2, năm 1250, hoàng đế Trần Thái Tông cho ông làm Ngự sử trung tướng, tri Tam ty viện sự.

Ngày 12/12/1257, quân Mông Cổ dưới sự chỉ huy của Cốt Đãi Ngột Lang, hay được nhiều người bết đến với tên Ngột Lương Hợp Thai, từ Vân Nam xuôi theo sông Hồng tràn vào Đại Việt. Trần Thái Tông thân hành đốc chiến, xông pha tên đạn. Quan quân hơi núng, hoàng đế ngoảnh trông tả hữu, chỉ có Lê Phụ Trần một mình một ngựa, ra vào trận giặc, sắc mặt bình thản như không. Tháng giêng năm 1258, Trần Thái Tông định công phong tước, ban cho Lê Phụ Trần làm Ngự sử đại phu, tước Bảo Văn hầu; lại đem Chiêu Thánh công chúa gả cho. Cũng trong tháng giêng này, ông cùng Chu Bác Lãm đi sứ sang nhà Nguyên. Lúc này, sứ Nguyên sang đòi lễ vật hằng năm, đòi tăng thêm tiến cống, lung tung không định. Vua sai Lê Phụ Trần đi sứ, lấy Bác Lãm làm phó. Cuối cùng quy định 3 năm một lần tiến cống, coi là thường lệ.

Ngày 24 tháng 2 năm 1258, Trần Thái Tông nhường ngôi cho con là Trần Hoảng để làm thái thượng hoàng. Trần Hoảng lên ngôi, tức vua Trần Thánh Tông. Tháng 6 năm 1259, Thánh Tông giao cho ông làm Thủy quân đại tướng quân. Đến tháng 12 năm 1274, Thánh Tông phong ông làm Thiếu sư, kiêm Trừ cung giáo thụ, tức là thầy học của thái tử Trần Khâm. Tháng 3 năm 1278, Chiêu Thánh công chúa Lý thị qua đời, từ đây cũng không còn ghi chép gì liên quan đến ông nữa.

Con đường

Tại Đà Nẵng: nối đường Vân Đồn với Ngô Quyền - q. Sơn Trà

Tại Quảng Ninh: nối đường Nguyễn Địa Lô với Cao Mang - TP. Hạ Long

Tại Quảng Nam: nối đường N10 với Trần Nguyên Hãng - TP. Tam Kỳ

Thiên Linh