DNQTĐ: Thân Nhân Trung và Đỗ Nhuận
Cuộc đời
Theo các sách Đăng khoa lục thì Thân Nhân Trung, còn gọi là Thân Trọng Đức sinh khoảng năm 1418 và mất khoảng năm 1499. Ông là người dân tộc Tày, quê ở làng Yên Ninh, tục gọi là làng Nếnh, phủ Bắc Giang (nay thuộc thị trấn Nếnh, huyện Việt Yên, tỉnh Bắc Giang). Thân Nhân Trung đỗ muộn, năm Kỷ Sửu (1469), ông mới thi đậu Hội nguyên, Đệ tam giáp Đồng Tiến sĩ xuất thân. Ngay sau khi thi đỗ tiến sĩ, ông được cử làm Hàn lâm viện thị độc, sau đó thăng Hàn lâm viện thừa chỉ, kiêm Đông các Đại học sĩ, kiêm Quốc tử giám tế tửu. Vua Lê Thánh Tông đánh giá tài năng của Thân Nhân Trung rất cao: ông được vua cử làm độc quyển cho các khoa thi Đình năm Ất Mùi (1475), năm Canh Tuất (1490), năm Quý Sửu (1493), năm Bính Thìn (1496).
Năm 1475, Thân Nhân Trung cùng với Lê Niệm, Đào Tuấn, Đỗ Nhuận, Quách Đình Bảo,... được cử đi tiễn sứ giả nhà Minh là Quách Cảnh về nước. Năm 1483, vua Lê Thánh Tông sai Thân Nhân Trung, cùng với Quách Đình Bảo, Đào Cử, Đàm Văn Lễ,... bắt đầu soạn bộ sách Thiên Nam dư hạ và Thân chinh ký sự.
Năm 1484, Thân Nhân Trung cùng các quan bộ lễ khác tiến hành viết các bài văn bia để khắc vào các bia tiến sĩ đầu tiên của Việt Nam, các bia này hiện đặt tại Văn Miếu - Quốc Tử Giám, ghi lại mục đích lập mỗi khoa thi nho học, hoàn cảnh lịch sử các khoa thi được khắc bia, hoàn cảnh ra đời của văn bia, và nội dung quan trọng nhất là đề danh các tiến sĩ đỗ đại khoa trong khoa thi đó. Thân Nhân Trung được giao soạn bài văn bia cho bia tiến sĩ đầu tiên khoa Nhâm Tuất (1442). Khi viết về mục đích các khoa thi nho học, trong bài văn bia này, Thân Nhân Trung đã nêu bật được tầm quan trọng của giáo dục nhân tài đối với việc hưng thịnh của đất nước: “... Hiền tài là nguyên khí của quốc gia, nguyên khí thịnh thì thế nước mạnh mà hưng thịnh, nguyên khí suy thì thế nước yếu mà thấp hèn. Vì thế các bậc đế vương thánh minh không đời nào không coi việc giáo dục nhân tài, kén chọn kẻ sĩ, vun trồng nguyên khí quốc gia làm công việc cần thiết... ” - Thân Nhân Trung
Năm 1495, Lê Thánh Tông lập hội thơ Tao Đàn, tự xưng là Tao Đàn đô nguyên súy, Thân Nhân Trung và Đỗ Nhuận được cử làm Tao Đàn phó đô nguyên súy. Thân Nhân Trung đóng góp phần đáng kể vào các tập thơ Quỳnh uyển cửu ca, Hồng Đức quốc âm thi tập, những tác phẩm tiêu biểu của hội Tao Đàn.
Tác phẩm
Tác giả đồng biên soạn cùng với Quách Đình Bảo, Đào Cử, Đàm Văn Lễ: Thiên Nam dư hạ tập, Thân chinh ký sự
Tác giả của: Văn bia Chiêu Lăng, viết về vua Lê Thánh Tông, đặt tại lăng vị vua này; Văn bia Tiến sĩ: Đại Bảo tam niên Nhâm Tuất khoa tiến sĩ đề danh ký, Hồng Đức thập bát niên Đinh Mùi khoa tiến sĩ đề danh ký; thơ phú có vài chục bài trong: Hồng Đức quốc âm thi tập, bình và họa lại thơ vua Lê Thánh Tông, và Quỳnh uyển cửu ca.
Con đường
Tại TP. HCM: nối đường Cộng Hoà với Nguyễn Đức Thuận – quận Tân Bình
Tại Bắc Giang: nối cầu Mỹ Độ với Võ Nguyên Giáp - TP. Bắc Giang
Tại Hà Nội: nối Ngõ Văn Chỉ với Núi Đôi - Sóc Sơn
Tại Đà Nẵng: nối đường Nguyễn Nghiễm với Đoàn Nhữ Hài – quận Thanh Khê
Cuộc đời
Đỗ Nhuận người xã Kim Hoa, huyện Mê Linh, thành phố Hà Nội, Việt Nam. Năm 1466 thời Lê Thánh Tông, ông đỗ tiến sĩ khi 27 tuổi. Nhờ tài văn chương, ông được cất nhắc và vào hầu trong cung. Năm 1468, Lê Thánh Tông đi Lam Kinh (Thanh Hóa), ông cùng Quách Đình Bảo theo hầu, vâng mệnh soạn quyển thơ Hiếu trị anh hoa thi tập.
Năm 1471 ông được thăng làm Hiệu thư Đông các. Mùa đông năm 1483, ông được lệnh cùng Thân Nhân Trung soạn bộ Thiên Nam dư hạ tập. Ít lâu sau ông được kiêm thức Học sĩ Đông các. Mùa thu năm 1484, Lê Thánh Tông bắt đầu cho dựng bia tiến sĩ Văn Miếu. Đỗ Nhuận vâng mệnh cùng Thân Nhân Trung chia nhau soạn bài văn ký. Lê Thánh Tông tự xưng là Tao đàn Đô nguyên súy, lấy ông và Thân Nhân Trung làm Phó nguyên súy. Thơ của vua và các quan lại xướng họa đều qua hai người phê bình. Được Lê Thánh Tông tin cậy, ông thường được đặc cách vào hầu vua ban đêm, bàn về các vấn đề đạo lý, thiên văn.
Năm 1493, ông được thăng làm Thị độc Viện Hàn lâm kiêm đại học sĩ Đông các. Mùa đông năm 1495, ông vâng mệnh họa các vần thơ trong tập Quỳnh uyển tửu ca, cùng Thân Nhân Trung là người nổi tiếng thời đó. Người đương thời gọi hai ông là "họ Thân họ Đỗ". Sau này Đỗ Nhuận làm tới chức Thượng thư. Không rõ ông mất năm nào.
Tác giả đồng biên soạn cùng với Quách Đình Bảo, Đào Cử, Đàm Văn Lễ, Thân Nhân Trung,...: Thiên Nam dư hạ tập, Thân chinh ký sự. Tác giả đồng biên soạn với Quách Đình Bảo: Hiếu trị anh hoa thi tập; tác giả của một số bài văn ký bia Tiến sĩ, một số bài thơ xướng hoạ trong tập Quỳnh uyển cửu ca.
Ghi chú: Do ông trùng tên với nhạc sĩ Đỗ Nhuận (1922 - 1991) nên hiện tại chưa biết đường nào là của ông.
Thiên Linh
Không có nhận xét nào: